Marta Cipińska: Jak duży problem stanowi oporność mikroorganizmów na antybiotyki?

Dr. Ron Najafi: W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, antybiotyki osiągnęły miano „cudownych leków”, które ratują życie milionów osób na świecie. Niestety, oporność na antybiotyki staje się coraz poważniejszym problemem, który ogranicza ich efektywność. Obecnie świat intensywnie walczy przeciwko infekcjom bakteryjnym, co powoduje rozprzestrzenianie się problemu antybiotykooporności. Prowadzi to do wciąż zmniejszającej się skuteczności antybiotyków. W rzeczywistości, na niemal każdy dostępny na rynku antybiotyk,  można wykazać oporność na pewnym poziomie.

Problem oporności pojawił się na krótko po wykryciu pierwszych antybiotyków, już latach 40’ XXw. Wszyscy słyszeli o opornym na ampicylinę Staphylococcus ureus (MRSA), ale istnieją także VRE, VRSA, PRSP oraz niedawno odkryte szczepy E.coli NDM-1 oraz oporne na wszelkie klasy leków, w tym również karbapenemy – Klebsiella. S. Levy z Universytetu w Tufts podkreśla, że w ciągu ostatnich 50 lat nastąpił wzrost częstotliwości pojawiania się przypadków oporności na wiele leków i osłabienie skuteczności leczenia pacjentów. Z tego powodu pojawia się potrzeba wynalezienia nowych czynników przeciwbakteryjnych, które będą działać również na oporne patogeny i które będą ze sobą niosły niskie ryzyko wytworzenia oporności.

W ostatnich latach przeszukiwano biblioteki związków chemicznych w poszukiwaniu odpowiednich substancji. Dotychczas nie przyniosło to jednak żadnych pozytywnych skutków. Próby identyfikacji nowych białek również nie dały rezultatów. Nowe podejście do tego problemu jest kluczowe dla osiągnięcia sukcesu w rozwoju skutecznych terapii przeciwbakteryjnych, co usprawni zwalczanie chorób zakaźnych.

Co wyróżnia związki Aganocide?

Dr. Ron Najafi: Nazwa ta została nadana przez NovaBay. Aganocide to niewielkich rozmiarów molekuły o zupełnie nowym mechanizmie działania. Te nowe cząstki są bezpieczne dla komórek ssaków, natomiast wykazują działanie śmiertelne w stosunku do wirusów bakterii i grzybów. Głównym lekiem z tej grupy jest NVC-422 (N,N-dichloro-2,2-dimetylotauryna). Jest to pierwsza  z tej klasy syntetyczna stabilna chlorotauryna. Wykazuje ona szerokie spektrum aktywności przeciwko mikroorganizmom zarówno Gram (-) jak i Gram (+). Obecnie związek ten znajduje się w fazie 2 badań klinicznych. Badane jest jego działanie przeciwko patogenom wywołującym liszajec, czy niedrożność dróg moczowych.

Na czym polega mechanizm działania tych leków?

Dr. Ron Najafi: NVC-422, i inne związki Aganocide w naszym zbiorze, zabijają patogeny w ten sam sposób co antybiotyki. Mówiąc krótko, związki Aganocide inaktywują powierzchnię białek poprzez oksydacyjną modyfikację grup zawierających siarkę. Patogeny otaczane są przez „chlorową osłonkę”, która jakby nakłuwa powierzchnię komórki i niszczy ją. Dzięki celowaniu w różne cząsteczki na powierzchni patogenu, są one szybko zabijane i nie mają wystarczającej ilości czasu, aby wytworzyć oporność na dany lek.

Jakie są najnowsze osiągnięcia firmy NovaBay?

Dr. Ron Najafi: Oprócz NVC-422, który jest już na etapie badań klinicznych, mamy także kilka związków w fazie przedklinicznej. Obecnie skupiamy się na czterech głównych obszarach: okulistyka, dermatologia, urologia, rynek szpitalny. Nasz dział specjalizujący się w dermatologii zakończył ostatnio drugą fazę badań klinicznych na 129 pacjentach cierpiących na liszajec – wysoce zakaźną infekcję skórną. W badań osiągnęliśmy skuteczność 95%. Wyniki zostały zaprezentowane podczas trzech konferencji naukowych: IDSA 2010, Anti Infectives Summit styczeń 2011 – Filadelfia, the Cambridge Healthtech Institute - San Diego kwiecień 2011. W ostatnim czasie nasze działania na rynku szpitalnym przyniosły nam współpracę z szanowanym autorytetem w dziedzinie leczenia ran - Dr. John Crew z Seton Medical Center . Przy użyciu preparatów NeutroPhase® and Sorbact®,  w połączeniu z zastosowaniem niskiego ciśnienia, uzyskuje się znakomite wyniki w leczeniu przewlekłych nieuleczalnych ran wywołanych biofilmem MRSA. Co więcej, część  naszych wyników badań została ostatnio przedstawiona w Dallas w Texasie podczas SAWC. Dział zajmujący się tematyką urologii kilka tygodni temu uczestniczył w spotkaniu z Simon Foundation, gdzie prezentowany był plakat dotyczący wykorzystania NVC-422 przeciwko Proteus Mirabilis. Pacjenci, u których wykrytoProteus mirabilis, mają zdolność do wytwarzania krystalicznego biofilmu, co może skutkować poważnymi komplikacjami w obrębie dróg moczowych oraz inkrustacją. Obecnie trwają badania kliniczne drugiej fazy, w których udział bierze 20 pacjentów z 3 ośrodków na terenie Stanów Zjednoczonych.

Czy leki biotechnologiczne mogą w przyszłości zastąpić tradycyjne farmaceutyki?

Dr. Ron Najafi: Granice pomiędzy firmami biotechnologicznymi farmaceutycznymi zostały zatarte, gdyż wszyscy tworzymy cały arsenał leków przeciwinfekcyjnych.  Praktycznie rzez biorąc, mikroorganizmy odporne na leki nie potrafią odróżnić, czy są atakowane przez te biotechnologiczne czy farmaceutyczne. Głównym problemem jest, czy patogen miał już styczność z danym antybiotykiem i czy wytworzył na niego oporność. Problem pojawiania się oporności stale się powiększa, co zmniejsza skuteczność obecnie dostępnych antybiotyków.

Zadaniem biotechnologów jest identyfikacja cząsteczek o odmiennym działaniu niż tradycyjne antybiotyki, aby niszczyć oporne patogeny. W NovaBay, podobnie jak w innych dużych firmach farmaceutycznych, zdaliśmy sobie sprawę jak potrzebne jest zidentyfikowanie nowych związków o nowych mechanizmach działania, aby wygrać bitwę o śmierć i życie z chorobami infekcyjnymi.   

Dr. Ron Najafi jest założycielem i prezesem NovaBay. Wcześniej pracował jako CEO w California Pacific Labs, Inc. Pracował także dla firm tj. Rhone Poulenc Rorer (now Sanofi-Aventis), Applied Biosystems,  PerkinElmer, Inc.,  Aldrich Chemical.

Red. Marta Cipińska