Istnieją leki, które zastosowane u dzieci są bardzo niebezpieczne. Przykładem może być najbardziej rozpowszechniony lek przeciwzapalny, przeciwgorączkowy i przeciwbólowy - aspiryna (kwas acetylosalicylowy). Aspiryna podana osobie poniżej 12 roku życia może wywołać śmiertelnie groźny zespół Rey'a  - rzadki zespół objawów związanych z ostrym stłuszczeniem wątroby oraz zaburzeniami neurologicznymi nazywanymi encefalopatią. Mechanizmy prowadzące do rozwoju tego zespołu są nie w pełni poznane. Postuluje się obecność defektu metabolicznego, który ujawnia się w określonych sytuacjach. Niebezpieczny bywa nawet zawierający aspirynę żel do dziąseł.

Przy wyjątkowo wysokiej gorączce nie dającej się „zbić” innymi bezpieczniejszymi lekami można w ostateczności zastosować Pyralginę (metamizol sodu; substancja o silnych właściwościach przeciwgorączkowych) ale w małych dawkach ze względu na jej potencjalne działanie uszkadzające komórki szpiku kostnego. Bezpiecznym i dobrze tolerowanym środkiem przeciwgorączkowym dla dzieci w myśl najnowszych wytycznych jest paracetamol.

Witaminy również stanowią niekiedy poważne niebezpieczeństwo. Pewien odsetek dzieci wykazuje objawy nadwrażliwości na witaminę D w dawkach, które inne dzieci dobrze tolerują. Niekiedy dochodzi do uszkodzenia nerek w wyniku tworzenia i odkładania w nerkach złogów wapnia. Obecne zalecenia lekarskie mówią że dziecku, które nie wykazuje objawów niedoborów witamin nie należy podawać preparatów witaminowych "na wszelki wypadek” tylko dlatego, że są reklamowane w mediach. Równie niebezpieczna dla dzieci jest kamfora o właściwościach rozgrzewających.

Ponadto lekami bezwzględnie przeciwwskazanymi do stosowania u dzieci są;

• Antybiotyki z grupy tetracyklin - ze względu na zjawisko odkładania się ich w rosnących kościach i zębach. Osłabiają zęby i powodują ich trwałe przebarwienia, ponadto osłabiają wzrost oraz zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy.
• Fluorochinolony takie jak – ofloksacyna, pefloksacyna, norfloksacyna. Stosowanie ich u dzieci może powodować zaburzenia rozwoju całego kośćca (niszczenie chrząstek stawowych), ból stawów oraz ścięgien.
• Antybiotyki aminogliozydowe (streptomycyna, neomycyna, gentamycyna) – nieodwracalne uszkodzenie słuchu.
• Chloramfenikol – „zespół szary”- uszkodzenie szpiku kostnego oraz wzrost stężenia methemoglobiny (MetHb). Powoduje uszkodzenie sprzęgania z kwasem glikuronowym i nagromadzenie się toksycznych metabolitów. Obecnie stosowany wyłącznie w leczeniu durów brzusznych.
• Leki przeciwdepresyjne z grupy SSRI (selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny) np. citalopram, dapoksetyna (Priligy, w obrocie w niektórych państwach Europy), escitalopram (prawoskrętny enancjomer citalopramu), fluoksetyna (najbardziej znany lek SSRI, pierwsza nazwa handlowa: Prozac), fluwoksamina, paroksetyna, sertralina (przy dawkach rzędu 150 mg – 200 mg jest także inhibitorem wychwytu zwrotnego dopaminy). Stosowanie ich u osób młodych jest związane z tendencją do samobójstw w tej grupie wiekowej.

Innym szczególnym przypadkiem są zatrucia lekami. Czynniki takie jak: niekorzystny stosunek powierzchni ciała do masy dziecka, niedostateczne usuwanie  toksyn przez nerki oraz słabsza niż w przypadku osób dorosłych bariera krew-mózg w znacznym stopniu sprzyjają zatruciom. Także albuminy (białka wiążące leki) obecne w surowicy krwi słabiej wiążą się z lekami, co sprawia, że niektóre leki stosowane u dzieci działają w odmienny sposób.

Należy podkreślić, że zatrucia lekami są w większości przypadkowe. Dochodzi do nich podczas omyłkowego wypicia przez dziecko syropu lub zjedzenia pigułki znalezionej w szafce lub na podłodze.

Leczenie dzieci wymaga dużej ostrożności i rozważnego podejmowania decyzji co do wyboru leku oraz odpowiedniego schematu dawkowania. Zawsze przed użyciem warto zapoznać się z treścią ulotki dołączonej do każdego leku, informującej o sposobie dawkowania, porach oraz możliwych działaniach niepożądanych. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy zasięgnąć opinii lekarza.

Mateusz Kula

Źródła:

www.leki-informacje.pl

www.e-diagnoza.pl